6 faktów o wapnowaniu gleb

Problem poprawy odczynu gleby przez jej wapnowanie jest nie lada wyzwaniem prawie we wszystkich regionach Polski. Problem jest tak istotny, ponieważ w Polsce zakwaszenie gleb ma charakter przede wszystkim naturalny i wynika ze specyfiki procesu glebotwórczego i rodzaju skał macierzystych. Gleby o odczynach bardzo kwaśnych powodują znaczną obniżkę plonu , nawet do 25 procent w stosunku do gleb obojętnych pod względem kwasowości.

Fakt 1. - kwaśne gleby to nie nasza wina

Ponad 90% obszaru Polski zajmują gleby polodowcowe lekkie i bardzo lekkie, wytworzone z kwaśnych skał osadowych, okruchowych luźnych przyniesionych przez lodowce ze Skandynawii. W ocenie specjalistów z Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowego Instytutu Badawczego,taki rodzaj gleb charakteryzuje się tym, że mało jest w nich kationów zasadowych. Z kolei według badan´ Głównego Urzędu Statystycznego dotyczy blisko 60% gruntów ornych w całej Polsce. Ocenia się, że nawet 30% polskich gleb wymaga wapnowania ,,na już''. Najwięcej bardzo kwaśnych gleb znajduje się w pasie od Podlasia przez Mazowsze aż do Ziemi Łódzkiej i w województwie podkarpackim.

Fakt 2. Zbyt rzadko badamy glebę

Najczęściej większość z nas uważa, że o glebie w swoim gospodarstwie wie wszystko: jaki jest odczyn, jakie uprawy się udają, a jakie plonują słabo. Jednak nawet jeśli wydaje nam się, że wiemy, to warto jest sprawdzić, czy tak jest w istocie - warto w tym celu przeprowadzić próby glebowe. Badanie gleby pozwoli na stwierdzenie, czy w naszych warunkach lepiej się sprawdzi tlenek wapnia (CaO) czy węglan wapniowy (CaCO3).

• Tlenek wapnia lepiej się sprawdza na glebach na glebach średnich i ciężkich
• Węglan wapniowy jest bardziej wskazany na glebach lekkich i piaszczystych.

Jeśli nie chcemy lub nie możemy skorzystać z badania gleby przez Stację Chemiczno-Rolniczą, skorzystajmy przynajmniej z prostego polowego testu do badania pH gleby.

Fakt 3. Jesienią najlepiej, ale...

Wielu rolników uważa, że najlepiej wapnować glebę tuż przed samym siewem. Ale i tu trzeba wziąć pod uwagę fakt, czy do wapnowania będziemy wykorzystywać wapno tlenkowe, czy węglanowe. Tlenek wapnia reaguje szybciej, węglan wapnia lub wapno dolomitowe jest efektywnie długofalowo podnosząc wskaźnik pH przy zastosowaniu mniejszej dawki.

Bez względu jednak na rodzaj nawozu wapiennego najlepiej zabieg wapnowania przeprowadzić wczesną jesienią, bezpośrednio po zbiorach.

Fakt 4. Więcej nie znaczy lepiej

Wielu z nas uważa także, że im więcej wapnia dodamy do gleby tym lepsze efekty osiągniemy. Nic bardziej mylnego. Zakres pH gleby należy regulować stopniowo, dobierając dawki nawozu oraz jego rodzaj w zależności od potrzeb roślin przewidzianych w zmianowaniu.

Działanie nawozów wapniowych ujawnia się w największym stopniu w drugim lub trzecim roku po ich zastosowaniu, dlatego dobrze, gdy są zastosowane pod przedplon roślin, które najkorzystniej reagują na wapnowanie.

Jeśli po badaniu gleby okaże się, że brakuje w naszej glebie magnezu, waro pomyśleć o zastosowaniu nawozu wapniowo-magnezowego.

Fakt 5. Mniej kwaśna gleba - zdrowsze rośliny

Wapnowanie powoduje tworzenie związków mniej rozpuszczalnych w wodzie, co powoduje, że nie są one wymywane. Gleba, gdy jest bardziej wilgotna, nie zlepia się, natomiast wysuszona nie twardnieje. prawidłowo wykonane wapnowanie powoduje poprawę jakości i wzrost ilości próchnicy glebowej. Zmiana odczynu gleby poprzez jej wapnowanie powoduje także łatwiejsze pobieranie niezbędnych składników pokarmowych i zmniejszanie stężenia toksycznego dla roślin glinu, ale także metali ciężkich. Nagromadzenie metali ciężkich w glebie, zwłaszcza kadmu i ołowiu może doprowadzić do ich nadmiernej koncentracji w roślinach. Ich wysoka zawartość dyskwalifikuje rośliny z przeznaczeniem do konsumpcji.

Obniżenie PH gleby od odczynu kwaśnego w kierunku obojętnego jest niezwykle korzystne dla bakterii wiążących azot i tym samym zwiększa zawartość tego pierwiastka w glebie.

Widać więc, że nawozy wapniowe mają na celu:

• zmniejszenie szkodliwego działania kwasowości gleby, a tym samym, toksycznego działania glinu i manganu,
• poprawę dostępności dla roślin wielu składników pokarmowych,
• wpływają na rozwój korzystnej mikroflory,
• polepszenie właściwości fizycznych warstwy ornej gleby.

Fakt 6. Wyższe pH - wyższe plony

Pod względem przeciętnej reakcji na wapnowanie rośliny można podzielić na trzy grupy.

Pierwszą grupę stanowią rośliny bardzo silnie reagujące, do których należą burak, kukurydza, groch siewny, lucerna i koniczyna. Za wapnowanie odwdzięczają się 25% zwyżką plonów.

Drugą grupę stanowią rośliny silnie reagujące, takie jak pszenica, jęczmień, rzepak, bobik, łubin biały i łubin wąskolistny, w przypadku których wapnowanie może skutkować 15% zwyżką plonu.

Trzecia grupa roślin, w skład której wchodzą żyto, owies, ziemniak, len, łubin żółty i seradela, to rośliny reagujące około 7% zwyżką plonów w efekcie zastosowanego wapnowania.

Fachowcy oceniają, że gdyby udało się podnieść czynnik pH gleb w Polsce można by m

ówić ogółem o plonach wyższych nawet o kilkanaście procent.
 

źródła:

• IUNG-PIB Środowiskowe aspekty zakwaszenia gleb w Polsce, Puławy, czerwiec 2017 r.
• Grazyna Hołubowicz-Kliza - Wapnowanie gleb w Polsce - IUNG 2006
• Brodowska M.S. i inn. Problemy zmian środowiska glebowego. Towarzystwo Wydawnictw Naukowych LIBROPOLIS, Lublin 2018