Aplikatory gnojowicy

Doglebowe aplikowanie gnojowicy zmniejsza straty zawartych w niej związków azotowych, ogranicza wypłukiwanie jej z gleby oraz redukuje uciążliwy dla otoczenia odór. Ponadto zabieg ten często nie ogranicza się jedynie do rozprowadzenia nawozu, pełniąc równocześnie rolę uprawy ścierniska czy uprawy przedsiewnej.

Do naglebowej i doglebowej aplikacji gnojowicy służą zawieszane na wozach asenizacyjnych aplikatory. Powszechnie są stosowane dwa podstawowe sposoby ich zawieszenia: trzy- oraz czteropunktowy. Zasada działania aplikatorów doglebowych jest praktycznie taka sama bez względu na rodzaj elementu urabiającego glebę. Gnojowica jest pobierana ze zbiornika i wtłaczana do rozdzielacza za pomocą umieszczonej na wozie pompy. Z rozdzielacza płynie dalej przewodami do urabiających glebę redlic lub talerzy i jest pod nie wtryskiwana.

Między wozem a aplikatorem

Pobierana ze zbiornika wozu asenizacyjnego gnojowica jest kierowana do wylotów aplikatora za pomocą rozdzielacza, który pełni również funkcję rozdrabniacza części stałych, zapobiegającego  zatykaniu się przewodów. W praktyce spotyka się kilka rozwiązań tych urządzeń. Do podstawy wprawianej w ruch silnikiem hydraulicznym rozdzielacza Scalper,  opatentowanego przez firmę Joskin, są przymocowane obracające się swobodnie noże. Zawarte w gnojowicy części stałe są cięte w wyniku współdziałania noży z tworzącymi przeciwnoże otworami. Silnikiem hydraulicznym są napędzane noże tnące produkowanych przez firmę Eisele rozdrabniaczy Exacuter. W korpusie rozdzielacza opracowanego przez firmę Pichon umieszczone są płytki mielące, w stosunku do których obracające się noże są ustawione prostopadle.

Rodzaje aplikatorów

Łyżki rozlewające. Łyżki rozlewające to najtańszy rodzaj aplikatora gnojowicy, jednak rozlewanie płynnych nawozów naturalnych za ich pomocą wiąże się z największymi stratami azotu w porównaniu z innymi rodzajami aplikatorów. W praktyce dostępne są rozlewacze dwułyżkowe duplex oraz bardziej rozbudowane z większa liczbą łyżek.

Miotacze gnojowicy. Podobnie jak łyżki rozlewające, ten typ rozlewaczy służy do naglebowej aplikacji nawozu. Miotacze rozprowadzają gnojowicę wahadłowo – raz z jednej, raz z drugiej strony. Umożliwiają bardzo dokładne pokrycie gleby gnojowicą przy jednoczesnej dużej szerokości roboczej, jednak ich stosowanie nie zapewnia ograniczenia strat azotu na poziomie innych narzędzi rozlewających. Zaletą miotaczy jest możliwość ich stosowania do rozlewania deszczowego pod niewielkim ciśnieniem.

Węże wleczone. Stosowanie węży wleczonych umożliwia ograniczenie strat azotu o 10–20 % w stosunku do łyżek rozlewających. Ich zaletą jest równomierne pokrycie gleby nawozem i duże wydajności przy dużych szerokościach roboczych, dochodzących do 36 m. Węże rozlewające gnojowicę są zamocowane  na poprzecznej rampie, a ich końce wleczone po powierzchni gruntu. Jest to tzw. aplikacja pasowa, w rozstawie co 0,4–0,5 m. Węże mogą być dodatkowo zakończone płozami lub specjalnymi końcówkami umożliwiającymi rozprowadzanie gnojowicy u podstawy roślin, co ogranicza ich zanieczyszczenie. System węży wleczonych można wykorzystać również do podlewania międzyrzędowego.

Aplikatory płozowe. Aplikatory płozowe, zwane również łyżwowymi, głównie są przeznaczone na użytki zielone, można z nich również korzystać na gruntach ornych i nieużytkach. Pracują bezpośrednio przy powierzchni gleby, dlatego można je traktować jako rozwiązanie pośrednie między aplikatorami naglebowymi i doglebowymi. Ich skuteczność w ograniczaniu strat azotu amoniakalnego jest mniejsza niż urządzeń w pełni doglebowych i wynosi około 60%. Podczas pracy ich płozy rozchylają rośliny i tworzą niewielkie bruzdy o głębokości do 3 cm, do których precyzyjnie i równomiernie jest wprowadzana gnojowica. Dociskana sprężyną do podłoża płoza rozgarnia na boki łodygi trawy, co ogranicza jej zanieczyszczenie nawozem. Ten sposób aplikacji gnojowicy jest zalecany do nawożenia użytków zielonych, a zwłaszcza pastwisk. Szerokości robocze aplikatorów płozowych zawierają się w zakresie od 3 do 9 m. Ich zaletą jest przede wszystkim znacznie niższe zapotrzebowanie mocy ciągnika w porównaniu do urządzeń kultywatorowych lub talerzowych, co przekłada się na niższe koszty eksploatacji i wyższe wydajności.

Kultywatorowy aplikator redlicowy Pichon Fot. firmowa

Aplikatory redlicowe. Aplikator redlicowe są przeznaczone do pracy na gruntach ornych i nieużytkach. Zastosowanie różnych rodzajów zębów wpływa na efekt nawożenia, a przede wszystkim na efekt przeprowadzonej uprawy i zapotrzebowanie na moc ciągnika. Kultywatorowe aplikatory redlicowe mogą być wyposażone w gęsiostopki lub zęby sprężyste. Zaleta tych drugich jest  przede wszystkim lepsze w porównaniu z gęsiostopkami spulchnienie gleby oraz dobre mieszanie resztek roślinnych. Lemiesze zębów sprężystych są jednak dużo węższe od gęsiostopek, co sprawia, że gnojowica jest rozlewana dość wąskimi pasami. W zależności od budowy danego aplikatora zęby sprężyste mogą pracować na różnej głębokości, co oznacza zróżnicowaną głębokość aplikacji gnojowicy. Niezależnie od rodzaju sekcji uprawiającej zasada podawania płynnego nawozu jest zawsze identyczna. Nawóz przechodzi przez rozdzielacz, a następnie płynie przewodami umieszczonymi z tyłu zębów kultywatora wzdłuż ich krzywizny. Gnojowica i inne nawozy płynne są umieszczane w bruździe tworzonej przez zęby kultywatora i przykrywane osypującą się ziemią. Głębokość pracy tych maszyn mieści się w zakresie od 3 do 20 cm, a ich stosowanie zapewnia dobre wymieszanie nawozów płynnych z glebą i znaczne ograniczenie strat azotu.

Aplikatory talerzowe. Tego typu aplikatory bardzo skutecznie ograniczają straty i emisję azotu do atmosfery. W zależności od budowy mogą służyć do nawożenia użytków zielonych oraz do uprawy i nawożenia gruntów ornych. Aplikatory o pojedynczych i podwójnych talerzach ustawionych równolegle do kierunku jazdy służą przede wszystkim do nawożenia użytków zielonych, ale można je również stosować do nawożenie ściernisk oraz nieużytków. Tak ustawione talerze pełnia rolę krojów nożowych, rozcinając glebę, ale jej nie uprawiając. W wyżłobione talerzami rolki dozowana jest gnojowica. Opcjonalnie oferowane rolki dociskowe powodują zamknięcie powstałych rowków. Druga grupa aplikatorów talerzowych, przypominająca budową klasyczne kompaktowe brony talerzowe, umożliwia nawożenie oraz jednoczesną uprawę – wymieszanie z glebą nawozu płynnego. Nawóz podany pod pierwszy rząd talerzy jest przykrywany glebą za pomocą kolejnego rzędu talerzy lub specjalnych zagarniaczy. Z tego powodu aplikatory tego typu nie mogą być używane do nawożenia użytków zielonych.

Jan Przyrowski