Spór (naukowy) o krzem

Warszawa, 18 czerwca 2019 r.

Pan Mirosław Dreczka 
Redaktor Naczelny
Nowoczesna Uprawa

Szanowny Panie Redaktorze,

W numerze 6 kierowanego przez Pana miesięcznika Nowoczesna Uprawa z 2019 roku został opublikowany artykuł dr. hab. Jacka Piszczka, prof. nadz. IOR–PIB pt. „Chwościk czyha na błędy plantatora”. W jednym z fragmentów Autor w bardzo zdecydowany sposób zanegował możliwość zastosowania dolistnego krzemu do zwiększenia odporności roślin buraka cukrowego na chwościka buraka. Cytuję „Jednocześnie między bajki należy włożyć informacje o dużej przydatności różnych nawozów dolistnych, m.in. zawierających krzem, do wspomagania ochrony przeciwko chwościkowi. Ich dodatek zmniejszy jedynie zasobność kieszeni plantatorów”.

Nie było to wyrażenie opinii tylko stwierdzenie faktu, którego Autor nie poparł żadnymi publikacjami naukowymi czy też przeprowadzonymi badaniami. Poza tym użyty język trudno uznać za powszechnie przyjęty, nawet w pracach popularno-naukowych. Uważam, że takie postępowanie jest niegodne tak zacnego naukowca.

Wystarczyłoby, aby Autor zapoznał się z artykułem pt. „Profilaktyka antystresowa w trakcie wegetacji buraka” autorstwa prof. dr. hab. Witolda Grzebisza i dr hab. inż. Agnieszki Wolnej-Maruwki opublikowanym w nr 2 Poradnika Plantatora Buraka Cukrowego z 2019 roku. Autorzy Ci wyraźnie stwierdzają, że cyt. „Natomiast poprzez wysycenie komórek skórki liścia krzemem zmniejsza się stopień porażenia rośliny przez patogeny i szkodniki. Ponadto krzem zwiększa wytwarzanie przez roślinę związków fenolowych i ligniny. Z tego wywodu wynika jednoznaczny wniosek, że traktowanie rośliny wrażliwej na niedobór wody i presję patogenów, a takim jest buraka cukrowy, krzemem winno zwiększyć jego odporność na stresy”. Nie powinno to być trudne, bo dr hab. Jacek Piszczek, prof. nadz. IOR–PIB jest członkiem Rady Naukowej PPBC, podobnie jak prof. dr hab. Witold Grzebisz.

W literaturze można znaleźć liczne dowody korzystnego wpływu stosowania dolistnego krzemu na ograniczenia porażenia wielu gatunków roślin przez choroby. Na przykład, badania w tym zakresie w uprawie rzepaku ozimego, pszenicy ozimej i kukurydzy przeprowadził Zespół wybitych specjalistów z IOR–PIB w Poznaniu, a wyniki zostały opublikowane i są powszechnie dostępne (Zamojska i in. 2018). O korzystnym wpływie stosowania dolistnego krzemu na ograniczenia zawartości mikotoksyn w ziarnie kukurydzy świadczą także wyniki badań przeprowadzonych przez wybitnych pracowników IOR–PIB (Ciecierski i in. 2017).

Z pozytywnym skutkiem krzem w uprawie buraka cukrowego stosowano w Czechach (Hřivna i in. 2017). Z korespondencji z prof. Ludkiem Hřivną (2018) wynika, że stosowanie dolistne krzemu w lipcu i w sierpniu w jego doświadczeniu miało właśnie na celu ograniczenie porażenia roślin przez choroby. Pominę swoje publikacje dotyczące wpływu stosowania dolistnego krzemu na plonowanie buraka cukrowego.

Całkowicie nie zgadam się ze stwierdzeniem Autora zamieszczonym w Nowoczesnej Uprawie. Na podstawie wieloletnich obserwacji prowadzonych na doświadczeniu w moim gospodarstwie w Sahryniu, a także spostrzeżeń wielu rolników mogę stwierdzić, że w latach o silnej presji infekcyjnej rośliny opryskane krzem były porażane o kilka dni później niż kontrolne (bez oprysku).

Oczywiście Autor ma prawo podchodzić krytycznie do moich badań, ale nie może negować opublikowanych wyników prac naukowych i upowszechniać stwierdzeń nie popartych żadnymi dowodami naukowymi podpierając się autorytetem tak szacowanej instytucji, jaką jest Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy.

Z wyrazami szacunku
dr hab. inż. Arkadiusz Artyszak

Literatura wykorzystana w piśmie 
1. Ciecierski W., Korbas M., Horoszkiewicz-Janka J. 2017: Effectiveness of silicon application on mycotoxins reduction in maize. In: Proceedings of 7th International Conference on Silicon in Agriculture, Bengaluru, India, October 24–28: 96.
2. Grzebisz W., Wolna-Maruwka A. 2019: Profilaktyka antystresowa w trakcie wegetacji buraka cukrowego. Poradnik Plantatora Buraka Cukrowego 2(84): 50–53.
3. Hřivna L., Hernandez Kong J., Machálková L., Burešová I., Sapáková E., Kučerová J., Šottníková V. 2017: Vliv mimokořenové výživy draslíkem a křemíkem na výnos a kvalitu cukrovky v nestandardních povětrnostních podmínkách roku 2014 a 2015. LCaŘ 133(5–6): 182–187.
4. Zamojska J., Danielewicz J., Jajor E., Wilk R., Horoszkiewicz-Janka J., Dworzańska D., Węgorek P., Korbas M., Bubniewicz P., Ciecierski W., Narkiewicz-Jodko J. 2018: The influence of foliar application of silicon on insect damage and disease occurrence in field trials. Fresenius Environmental Bulletin 27(5A): 3300–3305.