Szacowanie suszowych strat na polach

Szkody spowodowane przez suszę są to szkody, które powstały na skutek spadku klimatycznego bilansu wodnego (KBW) poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb, który miał miejsce w dowolnym sześciodekadowym okresie od 21 marca do 30 września. Poziom KBW określany jest na podstawie prowadzonego przez IUNG monitoringu suszy, a szacowanie strat można rozpocząć tam, gdzie w oparciu o ten monitoring susza została ogłoszona. Jeśli dla jakiejś rośliny (w tym dla łąk i pastwisk) monitoring nie jest prowadzony, wówczas szkody można szacować jeżeli zostało potwierdzone wystąpienie suszy w uprawach o analogicznych wymaganiach wodnych.

Komisja oceni straty

Aby można było szacować straty powstałe na skutek jakichkolwiek niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, w tym suszy czy gradu, Wojewoda musi powołać Komisję, która na terenie gminy będzie się zajmować oceną strat w uprawach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej. Jeżeli rozmiar klęski jest znaczny, a czas na oszacowanie strat ograniczony, na terenie gminy może pracować więcej komisji. Bo, co bardzo istotne, ocena powstałych szkód może zostać przeprowadzona wyłącznie w uprawach pozostających na gruncie, czyli przed zbiorami lub likwidacją plantacji. Niemożliwe jest, zgodnie z obowiązującymi zasadami, aby oszacować straty na podstawie części pozostawionej uprawy, tzw. pasa kontrolnego.

Należy pamiętać, że szacowanie szkód może się odbyć wyłącznie na polach tych rolników, którzy  złożyli w urzędzie gminy stosowne wnioski na obowiązującym formularzu. Wniosek, poza niezbędnymi informacjami dotyczącymi gospodarstwa, musi zawierać zgodę na przetwarzanie danych osobowych. Komisja ocenia wysokość strat w trakcie lustracji bezpośrednio na polu, a szacowanie  powinno się odbyć w ciągu dwóch miesięcy od zgłoszenia szkody przez rolnika, lecz nie później niż do czasu zbioru.

Szacowanie powinno obejmować wszystkie szkody, które wystąpiły w gospodarstwie rolnym, gdyż określenie wysokości i zakresu strat odbywa się w odniesieniu do całego gospodarstwa i jest wykazywane jako obniżenie dochodu w stosunku do wartości obliczonej dla danego gospodarstwa. Obliczenie wartości produkcji może zostać przeprowadzone dwojako:

• w oparciu o posiadaną przez rolnika dokumentację potwierdzającą wielkość prowadzonej produkcji rolnej, tj. księgi rachunkowe, inną ewidencję lub kompletne dokumenty potwierdzające uzyskiwane plony i ceny, które przedłożone zostaną komisji bez wezwania w dniu lustracji, lub
• w przypadku braku własnej dokumentacji , na podstawie danych dla danego regionu FADN Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.

Jak wyliczyć straty

O sposobie wyliczenia wartości produkcji wnioskujący rolnik informuje wybierając odpowiedni załącznik do wniosku. W załączniku należy podać informacje dotyczące całego gospodarstwa (nie tylko pól na terenie danej gminy). Powierzchnia upraw w gospodarstwie rolnym musi być zgodna z wnioskiem o płatności bezpośrednie. Komisja może wymagać załączenia kopii wniosku.

W przypadku szacowania szkód w uprawach rolnych do wyliczeń przyjmuje się:

• powierzchnię pola, na którym wystąpiły szkody (minimalna powierzchnia to 0,1 ha),
• rodzaj uprawy w plonie głównym, z uwzględnieniem właściwej fazy rozwoju roślin,
• wielkość produkcji i średnie ceny sprzedaży określone na podstawie danych gospodarstwa lub FADN,
• określony procentowy poziom szkód.

Jeżeli szacowane byłyby szkody powstałe w uprawach do 20 maja (np. wiosenne przymrozki), w wyniku których plantacje musiałyby zostać zaorane lub ponownie obsiane, poziom szkód ustala się na podstawie lustracji przeprowadzonych przez Komisje, lecz nie wyżej niż d poziomu 50% plonu. Do wyliczenia wysokości strat nie wlicza się tu plonu roślin, które zostały zasiane po zlikwidowanych uprawach.

Szacując poziom szkód w łąkach, bierze się pod uwagę okres wystąpienia niekorzystnego zjawiska powodującego straty,  liczbę pokosów i termin ich przeprowadzenia. Szacując straty, maksymalny poziom można ustalić dla łąk dwukośnych: pierwszy pokos na poziomie 60%, drugi pokos na poziomie 40%. Natomiast dla łąk trójkośnych – pierwszy pokos –50%, drugi – 30%, trzeci – 20%.

Przy szacowaniu strat w pastwiskach istotna jest struktura plonów zielonki pastwiskowej w okresie wegetacji. Można przyjąć maksymalny poziom strat podczas pierwszej rotacji, tj. w maju i w czerwcu, w wysokości 50%, drugiej rotacji (w lipcu i w sierpniu) – 30%, w trzeciej rotacji (wrzesień, październik) – 20%.

Komisja sporządza protokół z szacowania

Komisje szacujące szkody w terminie 30 dni od zakończenia prac składają protokół z oszacowania Wojewodzie właściwemu ze względu na miejsce wystąpienia szkód. Jeżeli gospodarstwo rolne jest położone na obszarze kilku gmin, protokół końcowy sporządza Komisja gminna właściwa ze względu na siedzibę gospodarstwa rolnika, chyba że w tej gminie nie było powołanej Komisji, wówczas protokół sporządza Komisja z gminy, na terenie której wystąpiły szkody.

Jeśli natomiast gospodarstwo położne jest na terenie kilku województw protokół zbiorczy przygotowuje Komisja w gminie, na terenie której znajduje się największa część gospodarstwa. W tym przypadku za dostarczenie protokołów z poszczególnych Komisji odpowiada producent rolny. Protokół zbiorczy powinien zostać przekazany Wojewodzie nie później niż 45 dni od oszacowania szkód.

Dostępne formy pomocy i wsparcia

Dla rolników, którzy ponieśli w swych gospodarstwach straty w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, między innymi dotkliwej dziś suszy, dostępnych jest kilka standardowych form pomocy, w tym:

• możliwość uzyskania preferencyjnego kredytu na odnowienie produkcji,
• odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty składek KRUS,
• odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty przez KOWR opłat za dzierżawę lub zakup ziemi,
• ulgi w podatku rolnym udzielane przez gminy

Ponadto istnieje możliwość udzielenia dodatkowego wsparcia rządowego, lecz decyzje co do takiej pomocy zostaną podjęte po zakończeniu prac gminnych komisji i ostatecznej ocenie rozmiaru szkód spowodowanych przez suszę.

G_N