Alternarioza marchwi

Grzyb  Alternaria dauci atakuje nać marchwi, gdzie najpierw tworzy na liściach żółte plamy, które w środku brązowieją, a potem czernieją. Przybywające z czasem plamy, rozrastają się i zlewają się ze sobą. Najpierw pojawiają się na dolnych najstarszych liściach, potem przechodzą na liście górne, młodsze. W efekcie liście żółkną, a cała nać zasycha. Usychanie liści prowadzi do znacznej obniżki plonu korzeni. Przedwcześnie obumarta nać marchwi stanowi źródło tej choroby dla sąsiednich upraw. Utrudnia też, a czasem nawet uniemożliwia mechaniczny zbiór korzeni.

Czarną zgniliznę korzeni, drugi typ objawów alternariozy wywołuje grzyb Alternaria radicina. Korzenie są infekowane w trakcie wegetacji, gdy zarodniki grzyba są przemieszczane z zarażonych liści do gleby, przenosząc chorobę na korzenie. W główce korzenia, skąd wyrastają liście, powstają czarno-szare, owalne plamy. Gdy tkanka staje się całkowicie czarna, rozwija się w tym miejscu sucha zgnilizna. Wraz z obniżeniem temperatury rozwój choroby jest wolniejszy. Choroba rozwija się także na korzeniach marchwi w kopcach i przechowalniach, gdzie korzenie zostają najbardziej uszkodzone.

Pierwsze objawy alternariozy są już zauważalne w lipcu, a największe nasilenie przypada na 1. połowę sierpnia. Infekcja i rozwój choroby najszybciej przebiegają w sierpniu i we wrześniu. Pogoda wtedy sprzyja rozwojowi grzybów, dłużej utrzymuje się wysoka wilgotność powietrza, ranem na liściach pozostaje rosa. Grzyb zarodnikuje najlepiej w okresie kilkudniowej ciepłej (20-30ºC) i deszczowej aury. Jednak zarodnikowanie może odbywać się przy niższej temperaturze, nawet poniżej 8ºC. Zarodniki przenoszone są przez wiatr, wodę. Do rozprzestrzeniania się zarodników przyczynia się także człowiek, przenosząca je na obuwiu, ubraniu, a przede wszystkim przy pomocy maszyn wykorzystywanych do prac polowych. Rozprzestrzenianiu się choroby sprzyja także deszczowanie plantacji.

Wybierając odmiany marchwi do uprawy warto zwrócić uwagę na ich podatność na alternariozy, gdyż wśród współcześnie uprawianych odmian występuję dość duże zróżnicowanie pod względem podatności na choroby grzybowe. Istnieją odmiany tolerancyjne jak i bardzo wrażliwe na alternariozy. Najbardziej narażone na uszkodzenia są wczesne odmiany marchwi, w szczególności, gdy zostały zbyt długo przetrzymane na polu. Zaatakowane mogą zostać również nasiona, stanowiące główne źródło choroby w 1. roku uprawy. W następnym roku, z porażonych nasion wyrosną, w warunkach podwyższonej wilgotności, już zakażone siewki.

Żeby uchronić uprawę przed wystąpieniem tej choroby trzeba dostosować się do kilku zasad. Zaleca się zaprawianie nasion i należy przestrzegać 3-4 letniej przerwy w uprawie warzywa na tym samym polu. Nie wolno dopuszczać do zbyt dużego zagęszczenia roślin. Po zbiorze warto starannie oczyścić pole i usunąć resztki roślin. Po zbożach należy przyspieszyć mineralizację resztek pożniwnych. Plantacji marchwi nie powinno się zakładać na terenach okresowo zalewanych lub podmokłych. Nie wolno też stosować zbyt częstego deszczowania roślin, zdecydowanie korzystniej jest podlewać je dużymi dawkami wody lecz rzadziej. Najlepiej, żeby uprawa odbywała się na podwyższonych zagonach, gleba z kolei powinna mieć dobrą strukturę i być spulchniona. Wystąpienie choroby można ograniczyć opóźnieniem terminu siewu o 2-3 tygodnie.

Czarna zgnilizna korzeni poraża także pietruszkę, seler, szpinak oraz wiele innych roślin. Wystąpienie pierwszych objawów alternariozy to najlepszy moment na rozpoczęcie systematycznej walki z chorobą (aby nie dopuścić do przedwczesnego zaschnięcia liści) oraz wykonanie oprysków. Dobrze ułożony program chemicznej ochrony marchwi przed tą chorobą jest warunkiem sukcesu. Należy często lustrować plantację i obserwować pojawy objawów porażenia naci grzybem Alternaria sp.

Ważne jest przemienne stosowanie fungicydów, zawierających w swoim składzie substancje czynne z różnych grup związków o odmiennym mechanizmie grzybobójczym. Rośliny należy opryskiwać jednym z fungicydów 2- lub 3- krotnie, co 7-10 dni (przestrzegając okresu karencji). W razie potrzeby, przy dużym nasileniu choroby zabiegi należy powtórzyć.

Do zwalczania alternariozy w uprawie marchwi zarejestrowanych jest w Polsce szereg fungicydów, opartych o następujące substancje aktywne:

iprodion, mankozeb, chlorotalonil (będzie wycofany ze sprzedaży od 20 listopada 2019),

cyprodynil z fludioksonil, azoksystrobina, difenokonazol, trifloksystrobina, tebukonazol i fluopyram,

tebukonazol i trifloksystrobina, iraklostrobina i boskalid (najnowsza mieszanina s.cz.)

W ograniczaniu presji grzybów Alternaria i porażenia marchwi można stosować także metody biologiczne. Mowa jest o preparatach zawierających kultury grzyba Trichoderma harzianum, który zastosowany doglebowo powoduje wykształcenie się grzybni, która pokrywa korzenie roślin i chroni je przed patogenami. Trichoderma obrasta również grzybnię patogenów. Powoduje to rozkład ścian komórkowych i obumieranie patogenów. Ponadto grzyb wzmacnia system korzeniowy, ponieważ stymuluje rozwój dodatkowych włośników, co pozwala roślinom skuteczniej pobierać wodę i składniki odżywcze,

J_G